Kistler yumurtalık dokusundan kaynaklanan, yumurtalık içinde oluşan, içi sıvı dolu kitlelerdir. Toplumda yaygınlığı % 5-15 arasındadır. Kistlerin çoğu iyi huylu iken, bir kısmı da kötü huylu olabilecek görünüme sahiptir.
NEDENLERİ
1- Ovulasyon (yumurtlama) sürecindende bir aksaklık sonucu ortaya çıkan kistler, yani fonksiyonel kistler.
2- Yumurtalıktaki çeşitli hücrelerde ortaya çıkan ve nedeni bilinmeyen kontrolsüz bir büyüme sonucu ortaya çıkan neoplastik kistler. Neoplastik kistlerin bir kısmı iyi huylu, bir kısmı kötü huylu bir kısmı da borderline (ikisinin arası) kitlelerdir.
Kistlerin oluş mekanizması tam olarak bilinmemekle beraber, altta yatan en önemli mekanizma anormal kanlanma ve damarlanma artışıdır.
BELİRTİLER
Yumurtalık kistlerinin büyük bölümü belirti vermez, tesadüfen fark edilir. En sık rastlanan belirtiler ise;
-Kasık-karın ağrısı
-Aşağıya bası hissi
-Karında şişkinlik-gerginlik
-İdrar varmış gibi hissetme
-Adet düzensizliği
-İlişkide ağrı veya adet dönemi ağrısı
-Erken doyma
-Kıllanma
-Son dönemde iyice artan yorgunluk, iştahsızlık, kabızlık,
-Sırt ağrısı
Yumurtalık kistlerinin büyük bölümü iyi huyludur ve 6 ay içerisinde kendiliğinden geçer. Fakat bir kısmı daha komplikedir ve kendiliğinden geçmesi mümkün değildir. Özellikle kötü huylu yumurtalık kistlerinde aylar evvel başlayan birçok belirti menapoza, yaşlanmaya, strese, beslenme düzensizliklerine, sindirim sistemi sorunlarına bağlanarak erken tanı dönemi kaçırılmaktadır.
Bazı belirtilerin sık ve tekrarlayıcı olması veya yeni gelişmesi (örneğin erken doyma, hazımsizlık, karında geçmeyen şişlik-gerginlik, iştahsızlık, geçmeyen kabızlık, sırt ağrısı bulantı kusma gibi normal hayatta başka şeylere bağlanabilen bazı belirtiler) dikkat çekmelidir.
TEŞHİS
Çoğu zaman belirti vermedikleri için muayene sırasında tesadüfen bulunurlar. En ideal tanı yöntemi ultrasonografidir.Bazı durumlarda MR da tanıda yardımcıdır. Fakat her iki yöntemde de iyi veya kötü huylu ayrımı % 100 yapılamaz , ama basit veya komplike olup olmadığı hakkında bilgi verip, kötü huylu olabilecek kistlerle ilgili ipucu sağlayabilir ve hekimi yönlendirebilir. Kesin tanı sadece cerrahi olarak kistin alınıp, histopatolojik olarak incelenmesi sonucu sağlanabilir.
YÖNETİM
Çoğu yumurtalık kisti fonksiyonel kistler olup, basit, iyi huylu kistlerdir, 6 ay içinde kendiliğinden geçmektedir. Fakat bir kısmı komplike kistler olup kendiliğinden geçmez.
Hangi kistleri opere ediyoruz?
– Kanser riski taşıyanları (hızlı büyüyen, muayene ve USG de şüpheli görünümü olan)
– Özellikle menapoz sonrası devam eden, büyüyen, bulgu veren kistler,
-Kanser riski nedeniyle değil de hastada ciddi şikayetlere yol açan diğer iyi huylu kistler (bazı çikolata kistleri gibi)
Sadece kistin mi, yoksa yumurtalığın mı alınıp alınmayacağına kistin boyutu, ameliyattaki görüntüsü, tipi, hastanın yaşı ve yumurtalık dokusunu muhafaza etmenin hastaya sağlayacağı yarar ve zarar gözönüne alınarak karar verilir.
OPERASYON
Laparaskopi, yani kapalı ameliyat tercih edilen yöntemdir, ama eğer kanser riski yüksekse, kitle çok büyükse ve teknik anlamda kapalı ameliyat ilave riskler ve zorluklar içeriyorsa laparatomi, yani açık ameliyat tercih edilebilir.